dr hab. Andrzej Kapusta
Stanowisko: Dr hab./ Assistant Professor
Jednostka: Zakład Antropologii Kulturowej
Adres: Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4 („Humanik”) pokój nr 339,
dyżury: na stronie UMCS
Telefon: 081-5372845
Email: andrzej.kapusta@poczta.umcs.lublin.pl, www: https://andkapusta.wordpress.com/
Wykształcenie:
absolwent Wydziału Lekarskiego UM w Lublinie;
studia filozoficzne i doktorat z filozofii: Szaleństwo i władza: wokół myśli krytycznej Michela Foucaulta (1999, UMCS, promotor: prof. Z. Cackowski);
habilitacja w dziedzinie nauk społecznych, dyscyplina: nauki o poznaniu i komunikacji społecznej, na podstawie pracy Szaleństwo i metoda (Wydawnictwo UMCS 2010).
Zainteresowania: filozofia psychiatrii, filozofia umysłu, teoria poznania, nauki kognitywne, metodologia nauk humanistycznych, fenomenologia/hermeneutyka, metapsychologia, teoria psychoanalizy, filozofia medycyny
Aktualnie realizowane projekty:
•wiedza ukryta: cielesność, poznanie, doświadczenie
•granice racjonalności przekonań: urojenia, konfabulacje, samooszukiwanie
•umysł w świele psychoanalizy
•etyczne i teoretyczne aspekty klasyfikacji zaburzeń (DSM)
•racjonalność wyborów a wiedza ekspercka
Opis działalności naukowo-badawczej:
Zasadniczym przedmiotem moich badań jest problem rozumienia ludzkiego zachowania. W swych analizach odwołuję się zarówno do rozważań z zakresu nauk humanistycznych, teorii poznania i filozofii umysłu, jak również do koncepcji psychologicznych, psychiatrycznych i kognitywnych. Pytania dotyczące „rozumienia” odnoszą się zarówno do możliwości osiągnięcia samowiedzy oraz poznania innych umysłów, jak też sporu o metodę, która uchwyci specyfikę ludzkiego doświadczenia. W swych dociekaniach koncentruję się na przypadkach anomalii ludzkich doznań, wychodzę bowiem z założenia, iż dowodem posiadania trafnej koncepcji rozumienia jest możliwość wytłumaczenia zaistniałych patologii ludzkiego doświadczenia, czyli sytuacji, kiedy rozumienie wydaje się szczególnie trudne. Aby w pełni uwiarygodnić własne podejście staram się zapoznać ze sposobami wyjaśniania ludzkich aktywności w psychologii i psychiatrii, podejmuję obszerne badania dotyczące historii psychiatrii, jej podstawowych pojęć, koncepcji i klasyfikacji oraz zagadnień z zakresu filozofii umysłu, jak i nauk o poznaniu. Sięgam również do humanistycznego kontekstu praktyki medycznej, a także rozwijam zagadnienia podjęte wcześniej w pracy doktorskiej, dotyczące współczesnej filozofii francuskiej oraz relacji między psychiatrią i władzą. W ramach moich zainteresowań badawczych wyróżniam zatem trzy grupy zagadnień: filozofię psychiatrii i jej naukowo-filozoficzne podstawy, filozofię medycyny i humanistyczną edukację w medycynie oraz rozważania wokół myśli krytycznej Michela Foucaulta.
Znacząca większość moich publikacji dotyczy szeroko pojętej filozofii psychiatrii, ma ona interdyscyplinarny charakter i łączy ze sobą badania z zakresu psychopatologii ogólnej i szczegółowej oraz dyscyplin niezbędnych dla określenia jej filozoficznych założeń: epistemologii i metodologii nauki oraz filozofii umysłu i kognitywistyki. Pytania odnoszące się do filozoficznych podstaw psychiatrii podejmowałem już w mojej pracy doktorskiej, gdzie zasadniczo koncentrowałem się na krytyce naukowych ujęć szaleństwa i społeczno-historycznych uwikłaniach psychiatrii poruszanych przez francuskiego filozofa i historyka Michela Foucaulta. Obecne analizy nawiązują do wybranych aspektów patologii ludzkiego doświadczenia i zachowania. Moje publikacje dotyczą problematyki podmiotowości i jaźni (zaburzenia tożsamości osobowej), poznania innych umysłów (krytyka filozofii potocznej, rzeczywiste funkcje neuronów lustrzanych) oraz studiów z zakresu nauk o poznaniu (krytyka klasycznych założeń kognitywistyki, sięganie do koncepcji umysłu ucieleśnionego). Badania z zakresu metodologii nauk i teorii poznania koncentrują się na specyfice nauk humanistycznych (Methodenstreit) i krytyce nowożytnej koncepcji epistemologii (projekt epistemologii zaangażowanej). Podejmowana perspektywa badawcza odwoływała się do dorobku fenomenologii i hermeneutyki, szczególnie zaś takich myślicieli jak Edmund Husserl, Martin Heidegger, Karl Jaspers, Maurice Merleau-Ponty, Georg Gadamer, Charles Taylor, Hubert Dreyfus czy późny Ludwig Wittgenstein.
Zwieńczeniem moich badań z filozofii psychiatrii jest książka Szaleństwo i metoda: granice rozumienia w filozofii i psychiatrii. Praca stanowi monografię na temat statusu kategorii rozumienia w psychopatologii. Podstawowym zadaniem rozprawy jest wykazanie, że pojęcie „rozumienie” odnosi się do obłędu czy psychozy i ujawnia istotne cechy tego zjawiska. Filozoficzne analizy tego zagadnienia mają na celu artykulację podejścia, które jest w stanie zrekonstruować codzienne sposoby pojmowania myśli, emocji i zachowań innych osób, a przez to umożliwia uchwycenie charakteru deformacji potocznego doświadczenia. Przyjęte podejście nie tylko ujawnia istotne aspekty patologicznego doświadczenia, lecz także stanowi narzędzie krytyczne dla badań nad teoretycznymi założeniami współczesnej psychiatrii.
Publikacje książkowe:
Filozofia ekstremalna: wokół myśli krytycznej Michela Foucaulta, UMCS Lublin 2002, s. 200
Szaleństwo i metoda: granice rozumienia w filozofii i psychiatrii, Lublin: UMCS , 2010, s. 373.
Andrzej Kapusta 